Shrapnel Charlie

Shrapnel Charlie

shrapnel charlie

Een goeie vriend van me, Yvan Synnaeve ook gekend als 'Shrapnel Charlie' uit Sint-Jan maakte van de loden schrapnel balletjes kleine soldaten figuurtjes, hij smolt het lood in vormen, kleefde alles aan elkaar en beschilderde het met een penseel zodat de soldaten uit lood tot leven kwamen. Yvan had een bijkomende link met Pondfarm. Ik kreeg immers de vraag van hem om "schellen stuutten" te maken (dialect voor: een sneetjes brood). Hij bedoelde natuurlijk een "sneetje" bunkersteen, waarop hij zijn soldaatjes kon plaatsen. Ivan Synnaeve als 'Shrapnel Charlie' overleed op dinsdag 13maart 2012 in het UZ te Gent. We zullen hem blijven herdenken via z'n prachtige handgemaakte loden kunstwerkjes die hij over de hele wereld heeft verspreidt. Zie hieronder een filmpje en het hele verhaal over Ivan en hoe alles begonnen was. Rust in vrede Ivan !!!

 

"Het verhaal van Ivan Sinnaeve"

In het dorpje Sint-Jan, nu een deelgemeente van de stad Ieper en op 5km van de Pondfarm werd in 1953 Ivan Sinnaeve geboren. Zoals heel veel mensen van zijn generatie zat hij als kind ademloos te luisteren naar oude mensen als die herinneringen ophaalden aan de Eerste Wereldoorlog. Zijn grootvader, geboren in 1903, was een goed verteller en kon het eindeloos hebben over wat hij als jonge snaak had meegemaakt in die bange jaren. Grootvader zei vaak dat hij hoopte dat die verhalen over wat mensen elkaar hadden aangedaan en wat mensen hadden moeten uitstaan, nooit verloren zouden gaan. Ivan knoopte dat als kind goed in zijn oren en wist niet dat hij zoveel jaren later - ongewild en onverwacht - zijn steentje zou bijdragen om die dingen niet verloren te laten gaan. Ivan groeide op en werd schrijnwerker. Hij leerde een lieve vrouw kennen,huwde haar en samen kregen ze kinderen... Kortom, ze vormden een heel gewoon doorsnee-gezin die zowel mooie momenten als wellicht ook zorgen meemaakten zoals het in zoveel huishoudens voorkomt.

In 1991 sloeg echterhet noodlot toe... Door een arbeidsongeval belandde Ivan voor vele maanden in het ziekenhuis. Toen hij eindelijk huiswaarts kon, deelden de artsen hem mee dat hij voortaan door het leven zou moeten gaan met voortdurende pijn. Heel korte sukjes stappen met behulp van een wandelstok, lukten nog maar net. Zo goed als alle verplaatsingen moesten vanaf nu met een rolstoel gebeuren. Opnieuw gaan werken, was voortaan uitgesloten. De toekomstplannen en -dromen van Ivan en Marie Claire veranderden daardoor wel heel drastisch.

In de zomer van 1995 (of was het die van 1996?) gebeurde er iets dat de volgende jaren het leven en het huishouden van Ivan en Marie Claire een bijzondere wending zou geven! Tijdens een wandeling aan zee zagen Ivan en Marie Claire in een etalage van een speelgoedwinkel een doos liggen met daarin alles wat je nodig hebt om enkele loden soldatenfiguurtjes te gieten: een matrijsje, een stukje lood voldoende voor een vijftal figuurtjes, een pannetje om het lood te smelten en dat vloeibare lood in het vormpje te gieten. Het leek Ivan wel iets om zich mee bezig te houden en die doos werd aangekocht. Het lood was natuurlijk vlug opgebruikt en de modelbouwfirma leverde wel extra lood, maar daarvoor vroegen ze eigenlijk vrij veel geld. Toen kreeg Ivan een idee! In zijn tuin vond hij sinds jaar en dag loden kogeltjes en shrapnelstukjes in zijn tuin (Zie foto: Stijn en Olivier op zoek naar loodjes)! Via ondervinding leerde hij hoe hij het lood kon scheiden van het vuil dat aan de kogeltjes vastzat en geleidelijk aan ontdekte hij hoeveel verschillende soorten van die kartetskogels er eigenlijk wel bestaan.

Op zekere dag,net op het moment dat Ivan soldaatjes aan het gieten was, kwam een vriend bij hem op bezoek,. Hij had ondertussen al meerdere vormpjes om soldaatjes, paarden en kanonnen te gieten. "Ja", lachte Ivan," ik word weer een kind, ik speel met de soldaatjes!" Maar toen die vriend van hem hoorde uit welk lood Ivan die figuurtjes maakte, reageerde hij: "Verdorie, als de Engelse slagveldtoeristen dat zouden zien! Die zouden meteen zo'n figuurtje willen!" Die vriend werkte namelijk op de oorlogsbegraafplaatsen en wist dus dat Britse bezoekers wel graag een souvenir van de slagvelden meenemen naar huis.

Hoewel Ivan het aanvankelijk maar moeilijk kon geloven dat die slagveldbezoekers in de wolken zouden zijn met dergelijke loden ventjes, begon er een idee te rijpen... Hij dacht weer aan wat zijn grootvader zaliger hem op het hart had gedrukt: "Zorg ervoor dat men in de toekomst niet vergeet wat er hier allemaal gebeurd is en wat de mensen hier hebben moeten doorstaan!" Zzo begon hij die loden figuurtjes te gebruiken om er soldaatjes uit de Eerste Wereldoorlog mee uit te beelden. Hij schafte zich matrijsjes aan om er de typische uitrustingen mee te kunnen maken en na verloop van tijd maakte hij ook zelf matrijsjes voor figuurtjes. Zijn leger groeide aan met Engelsen, Fransen, Shotten, Belgen, Indiërs, Australiërs, Amerikanen, Duitsers, infanterie soldaten en cavalerie... En het bleef niet bij militairen alleen: het beeldje van 'Notre Dame des Tranchees' ('Onze Lieve Vrouw van de Loopgraven'),z oals de soldaten haar noemden, en op wiens bescherming ze hoopten wanneer in hun ellende en angst tot haar baden. Er volgden nog loden klaproosjes, het Victoria Cross, schaalmodellen van oorlogsgedenktekens, enz. Vrienden brachten hem allerlei (voor musea eerder oninteressante) vondsten van op de voormalige slagvelden om die te verwerken in zijn creaties: uniformknopen, gespen van riemen, kogelhulzen, kapotte rumkruiken, allerlei glaswerk... .

In zijn geest en via zijn handen ontstonden er inderdaad al meerdere prachtige creaties. Op een plankje schikt hij daartoe de figuurtjes in een bepaald tafereel (soms gebaseerd op een bestaande foto uit de oorlog): Duitse troepen die aanvallen met een vlammenwerper, Anzac soldaten die een boksmatch bijwonen, Belgische troepen die in hun loopgraaf aan de IJzer soldatenkunst vervaardigen, Schotse manschappen die Duitse krijgsgevangenen wegbrengen, de kerstverbroederingen tussen Duitse en Britse troepen in 1914, Duitse verkenners te paard, marcherende pelotons soldaten...

Met engelengeduld giet hij de amper 5cm grote figuurtjes, boort er gaatjes om er dan de passende hoofdjes en armpjes op te lijmen, plakt geweertjes en ranseltjes, en schildert de gezichtjes (met obligate snorretjes) en de uniformen in de correcte kleuren. Uit zijn grote voorraad aan kleine slagveldvondsten gebruikt hij dan zaken om er een passend decor bij maken.

Als de pijn hem vroeg in de morgen uit het bed jaagt, trekt hij zich terug in zijn werkplaats of in de keuken en concentreert hij zich op het gieten van soldaatjes, op het boren en het vijlen en op het schilderen en plakken. Hij denkt daarbij aan de ellende die de soldaten in het slijk van de Westhoek doorstonden. Zo voelt hij zijn eigen pijn minder of, moeten we zeggen 'hij ervaart zijn pijn anders?'

Hoeveel soldaatjes Ivan al maakte sinds hij ermee begon? Wel, hij heeft ze niet geteld, maar het zijn er een kleine tweeduizend per jaar. Hoeveel wil hij er liefst maken? Dat weet hij wel: 55.000 , want dat is het aantal, hier in de westhoek vermiste soldaten van het Britse Rijk, dat op de Menenpoort in Ieper wordt herdacht.

 

 

"Weer ene die naar huis terugkeert..."

Ongeveer tweeduizend soldaatjes per jaar... Staan die allemaal bij Ivan thuis? Neen, die soldaatjes zitten al over heel de wereld verspreid!

Vooral via 'mond-aan-mond-reclame' komen meer en meer slagveld-pelgrims te weten dat Ivan een unieke hobby heeft. Zo gebeurt het steeds vaker dat buitenlanders aanbellen aan de woning van Ivan en Marie Claire met de vraag of ze even een kijkje mogen nemen en of hij hen even kan tonen hoe hij uit die moordende loden kogels soldaatjes giet. Iedere keer toont Ivan hoe hij te werkt gaat en iedere keer staan de bezoekers met bewondering,vaak sprakeloos, te kijken hoe weer een nieuwe soldaat-voor-de-vrede uit het matrijsje tevoorschijn komt. Met eerbied en vaak ontroerd houden ze de figuurtjes vast. Maar al te graag nemen ze het soldaatje mee naar hun land van herkomst.

Ivan is dan ook iedere keer een tevreden man: "Dat is weer een soldaat die naar huis kan terugkeren." Het staat ook op het kaartje dat de figuurtjes vergezeld: “out of the lead of WW1 shrapnel shells that were found on the former battlefields of the Ypres Salient (Belgium)". Lood dat ooit soldaten doodde, werd omgegoten tot een nieuwe soldaat die kan terugreizen naar zijn land van herkomst om er een boodschap van vrede te brengen, dat is de motivatie van Shrapnel Charlie. Op Deze foto zie je een prachtig kunstwerkje dat ikzelf (Stijn) heb gekregen van Shrapnel Charlie als wederdienst toen ik voor Ivan enkele voetstukjes had gemaakt uit bunkerrestanten.
Soms gebeurt het dat Ivan voor bepaalde gelegenheden iets groters maakt (zie onderaan de pagina). Voor herdenkingsplechtigheden, voor regimenten die de slagvelden bezoeken, voor families die speciaal naar het graf komen van een gesneuveld familielid, creeert hij iets bijzonders dat hij dan als aandenken overhandigt. Zo kregen verschillende van zijn stukken al een ereplaats in een (regiments) museum, in een kazerne, in het kantoor van een hoogwaardigheidsbekleder of gewoon in de beste kamer van een of andere familie die hier naar een graf kwam zoeken.
Je vindt Ivan's werk in België Frankrijk, Nederland, Engeland, Schotland, Ierland, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, India, de USA, Duitsland, enz. Het lijstje is zeker niet volledig! Voor het VTI van Waregem maakte Ivan in 2002 een prachtig kruisbeeld.

"Shrapnel Charlie"

Engelstaligen kunnen zijn voornaam 'Ivan' wel uitspreken, maar zijn typische Vlaamse achternaam 'Sinnaeve' kunnen ze met de beste wil maar niet verstaanbaar uit de mond krijgen. Op zekere dag bedacht een Canadese bezoeker spontaan de naam 'Shrapnel Charlie' voor Ivan. Hij zei: " Weet je, omdat je zoveel doet voor de Britten, zou jij eigenlijk een Engelse naam moeten hebben. Wel, omdat de helft van de Britten Charles heet - zelfs hun kroonprins heet Charles - zullen we je 'Charlie' dopen. En omdat je die figuurtjes uit kogeltjes en shrapnel maakt, maken we er meteen 'Shrapnel Charlie' van."
Sindsdien draagt Ivan met trots zijn artiestennaam Shrapnel Charlie en alle Engelse bezoekers zijn opgelucht dat ze hun tong niet in een knoop hoeven te draaien bij het uitspreken van zijn Vlaamse naam!

Shrapnel Charlie werd zo stilaan een bekende figuur. Verschillende binnenlandse en buitenlandse journalisten kwamen al langs om een artikel te schrijven voor een of andere krant of tijdschrift. Ook het populaire VRT- televisieprogramma "Afrit9" kwam in 2000 op bezoek en bracht een bijdrage over hem en zijn werk.

Je kon het werk van Ivan ook bewonderen op gelegenheidstentoonstellingen in de IJzertoren van Diksmuide (juni-december 2002) en in het ‘In Flanders Fields Museum’ te Ieper (oktober 200 april 2005). Wie het ‘Memorial Museum Passchendaele 1917’ (Zonnebeke) bezoekt, zal in de maquette van de puinen van de abdijkerk, ook soldatenfiguurtjes van Ivan kunnen opmerken. Vanzelfsprekend duikt ook op internet de naam 'Shrapnel Charlie' steeds vaker op.

Ivan kan een boek vullen met al de oorlogsverhalen en anecdotes van de bezoekers die hij al over de vloer kreeg. Of het boek er ook ooit komt, dat is maar de vraag. Een titel heeft Ivan overigens wel al: "Tranen hebben geen nationaliteit"...

Wordt Ivan rijk van zijn werk? Ja, heel rijk en je kan het ook aan hem zien. Maar, wacht even, want voor je verder leest, moeten we eerst even iets duidelijk maken. Als je zou denken dat Ivan veel geld verdient aan zijn soldaatjes, dan heb je het verkeerd voor. Ik bedoel dus niet dat soort rijkdom. Financieel wordt hij er helemaal niet rijk van want de kleine vergoeding die hij vraagt voor een figuurtje is amper genoeg om de verf en het gas (voor de smeltvlam) te betalen. Meestal krijgen 'speciale bezoekers' die dingen trouwens gratis. Ivan wil immers geen geld verdienen aan wat ooit voor zoveel leed en gruwel heeft gezorgd. Hij waardeert het wel heel erg als zijn bezoekers hem nadien een prentkaart of foto sturen van hun wooplaats. Op die manier heeft hij een idee van de nieuwe thuis die zijn soldaatjes hebben gevonden! Heel vaak geven (of sturen) bezoekers of regimenten een typische (militaire) souvenir of hun nationale vlag om hun waardering en dankbaarheid te tonen. Ivan heeft zo toch rijkdom verzameld: de vriendschap en de waardering van mensen van over de hele wereld, mensen van alle rangen en standen. Dat is een onschatbare rijkdom die je ook moet verdienen!!!

In 2005 viel Ivan een grote eer te beurt: hij werd benoemd tot Ere-Brigadier van het Competentiecentrum Steunmaterieel en -Producten (CCMP), de legerafdeling die gevestigd is in de Ieperse Kazerne. Een viertal jaar eerder ontving Ivan vanwege de Nationale Federatie Strijders van 1940-1945 de decoratie Erkentelijkheidskruis als blijk van waardering voor zijn werk. Ook kwam Ivan overal ter wereld in de kranten te staan, zoals je op deze pagina's hier kan zien Artikel 1, Artikel 2, Artikel 3, Artikel 4.

 

 

Wie bij Ivan en Marie Claire aanbelde, maakt er kennis met de vriendelijke sfeer van gastvrijheid. Je ontmoet er een fantastische man en vrouw die aan hun leven een heel bijzonder doel hebben gegeven, al hadden ze vroeger nooit gedacht dat ze dit ooit zouden doen. Je treft er een man met een formidabel optimisme. Terwijl Ivan aan de bezoekers toont hoe hij te werk gaat, tapt hij de ene mop na de andere en davert het ene lachsalvo na het andere doorheen zijn werkplaats. Niemand vergeet ooit zijn bezoek aan de schalkse Shrapnel Charlie, en niemand vergeet eveneens ooit de boodschap die Ivan en zijn soldaatjes wereldwijd verspreiden!

 

 

 

 

"Schrapnel Charlie and The Scottish Memorial"

Toen Ivan vernam dat er ten laatste dan toch een Schots Monument zou worden opgericht in Vlaanderen, was hij onmiddellijk enthousiast ervoor. Het was zijn idee om een speciale gelimiteerde reeks te maken van zijn bekend Piper miniatuur (wellicht de meest gevraagde van al zijn ontwerpen) met de bedoeling deze te verkopen ten voordele van de oprichting van dat monument.
Ivan wil niet betaald worden voor dit werk. Hij staat erop dat elke cent gaat naar de oprichting van dit Schotse monument dat de inzet van alle Schotse soldaten aan het Westelijk Front zal gedenken.

Het‘Scottish Monument Project’ wil een permanent gedenkteken oprichten ter ere van alle Schotse soldaten die aan het Westelijk front vochten ongeacht hun eenheid. Het zal worden gemaakt uit Corrennie Pink, een Schotse granietsoort, door het Schotse bedrijf Fyfe Glenrock. Het gedenkteken zal worden gebouwd nabij Zonnebeke-Passendale, op de plaats genaamd de Frezenberg. Drie Schotse divisies waren aldaar betrokken in de hevige gevechten tussen 31 juli en het einde van september 1917 (3e Slag bij Ieper).
Het nieuwe monument zal gelijkaardig zijn in grootte en vorm aan de vele dorpsmonumenten die in Schotland te vinden zijn en zal op deze manier de band symboliseren tussen de Schotse thuisbasis en de voormalige slagvelden.
Het zal de vorm hebben van een Keltisch Kruis of High Cross. Tevens zal het een herinnering zijn aan de 1ste Zuid Afrikaanse Brigade die toen deel uitmaakte van de 9e Schotse Divisie.

nota: Het Schotse Monument werd ingehuldigd op 25 Augustus 2007